Terug naar overzicht
Paul Scheffer (1954) is publicist en bekleedt als bijzonder hoogleraar de Wibautleerstoel voor grootstedelijke problematiek aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is prominent PvdA-lid en werkte zes jaar lang voor het wetenschappelijk bureau van de partij.
Volgens Scheffer moet een trouwambtenaar de wet dienen. ‘En die moet duidelijk zijn. Dan kun je zeggen dat je het niet eens bent met het homohuwelijk, maar als loyale ambtenaar toch de wet wilt uitvoeren’.
Strak in de leer
In het coalitieakkoord is rechtsbescherming van zittende weigerambtenaren afgesproken, maar het benoemen van nieuwe trouwambtenaren valt volgens het kabinet onder het personeelsbeleid van de gemeenten.
Scheffer zegt dat deze coalitie wel zijn voorkeur heeft, dus moet deze regering ‘een kans krijgen’, maar hij is ‘niet gelukkig’ met deze passage in het coalitieakkoord en hij denkt dat ook Wouter Bos hierover nu ook wel ‘spijt’ zal hebben.
‘De PvdA had hier nooit mee in moeten stemmen en dat gevoel wordt breed gedeeld in de partij. Dit opent de deur naar allerlei andere gewetensbezwaren. Draai het bijvoorbeeld eens om. Stel dat bruidsparen mogen bepalen dat ze niet door een homo getrouwd willen worden. In Vlaanderen willen sommige stellen niet door een zwarte ambtenaar getrouwd worden en daar zijn we terecht boos over. Wat dit betreft moeten we strak in de leer zijn’.
Rechtongelijkheid
Dat gemeenten nu op eigen houtje de deur voor ‘weigerambtenaren’ dichtgooien, leidt volgens de PvdA-prominent tot rechtsongelijkheid. Scheffer ziet ‘onvermogen om dit op een stabiele manier te benaderen’.
‘Ik huldig de scheiding tussen kerk en staat. Je kunt toch iemand trouwen zonder daar moreel mee in te stemmen? Dat wordt ook helemaal niet gevraagd. Een ambtenaar moet de wet dienen. En die moet duidelijk zijn. Dan kun je zeggen dat je het niet eens bent met het homohuwelijk, maar als loyale ambtenaar toch de wet wilt uitvoeren’.
Vandaar dat Scheffer, in een interview met het _Nederlands Dagblad_, het kabinet oproept zelf duidelijk te maken dat trouwambtenaren niet mogen weigeren huwelijken van gelijk geslacht te sluiten.
Principieel
Scheffer stelt dat de ChristenUnie met de paragraaf in het coalitieakkoord een probleem heeft gecreëerd dat in de praktijk niet bestond. ‘Toen de suggestie werd gewekt dat het wettelijk en juridisch geregeld zou worden, werd het ineens principieel’.
‘Wat afgesproken is, moet je serieus nemen. Maar er blijven vragen over. Om welk principieel punt gaat het precies? Volgens mij is het een hellend vlak. Wat als iemand geen moslims wil trouwen omdat hij het totaal niet eens is met de islam? Dat kan niet, dan is het land te klein. Waarom mag een gewetensbezwaarde dan wel homostellen weigeren te trouwen?’, vraagt Scheffers zich af.
‘Ik vind nog steeds dat er een onderzoek moet komen naar de oorlog in Irak, maar de kwestie rond de gewetensbezwaarden is belangrijker. Het heeft een verstrekkende betekenis die niet iedereen goed in het vizier heeft. Ik denk dat iedereen bij de PvdA intuïtief aanvoelt dat dit veel verder gaat dan alleen trouwambtenaren. Als we de neutraliteit van de overheid relativeren, kan dat de omgang met bijvoorbeeld de islam in Nederland bemoeilijken. Juist daarin is neutraliteit belangrijk’.
Advies
Scheffer zou gewetensbezwaarde trouwambtenaren willen voorhouden dat ze wel erg veel verantwoordelijkheid bij zichzelf leggen.
‘Je kunt ook stellen dat je dienaar bent van een neutrale overheid, waarmee je het niet altijd eens hoeft te zijn. Daarbij is het goed om terughoudend te zijn met gewetensbezwaren. Het impliceert dat alles wat je verder doet als ambtenaar wel in overeenstemming is met je geweten. Dat zal toch niet het geval zijn’, veronderstelt Scheffer.
‘Ook bij politieagenten zou ik terughoudend zijn als het om gewetensbezwaren gaat. Militaire dienstplicht was iets anders, daarmee werden mensen gedwongen. Agent word je uit vrije keus, net als ambtenaar van de burgerlijke stand. De kleine teleurstelling dat je dan ook homostellen voor je krijgt, moet je accepteren’.
Ongewenste dwingelandij
Scheffer wil het gewetensbezwaar van deze trouwambtenaren niet bagatelliseren, maar stelt dat het wel ‘lastig’ wordt als het geweten van elke ambtenaar tot gelding komt.
‘Ook vanuit de positie van gelovigen is een neutrale staat de beste oplossing. Christenen zouden goed moeten nadenken of ze die neutraliteit willen doorbreken. Het werkt namelijk twee kanten op. Een strikte scheiding tussen kerk en staat beschermt ook tegen ongewenste dwingelandij van de overheid op religieus terrein’.
Kleine krenking
Volgens Scheffer kan de ChristenUnie daarom deze doos van Pandora beter gesloten houden. ‘Als CU zou ik deze kleine nederlaag slikken. De neutraliteit van de overheid is een hoog goed die de kleine krenking om een homohuwelijk te moeten voltrekken waard is’.
Er moet duidelijkheid komen, zegt Scheffer, maar wel goed doordacht. ‘Je ziet onvermogen om deze kwestie op een stabiele manier te benaderen. Iedereen gaat zijn eigen gang’.
‘Aan moslims wordt voorgehouden dat ze ontspannen moeten omgaan met homoseksualiteit en wat er nu gebeurt, staat daar haaks op. Het is aan de ChristenUnie om uit te leggen waarom seksuele geaardheid wel een reden kan zijn om mensen niet te trouwen, maar religie of huidskleur niet. Volgens mij is het non-discriminatiebeginsel in artikel 1 van de grondwet ondeelbaar’.
Zie voor meer informatie:
– Homohuwelijk-dossier
– Inventarisatie Gemeentelijk Trouwbeleid