Terug naar overzicht
In deze kwestie gaat het om de zogeheten ‘enkele feit’-constructie uit de AWGB die bepaalt dat homo’s niet mogen worden gediscrimineerd vanwege het ‘enkele feit’ dat ze homo zijn, maar mogelijk wel op grond van ‘bijkomende omstandigheden’ die er op duiden dat hun leefstijl niet in overeenstemming is met of afbreuk doet aan de grondslag van de school.
De wet lijkt daarmee ruimte te bieden voor orthodox-christelijke scholen om homoseksuele leraren te ontslaan als die openlijk samenwonen met hun partner.
Onzalig compromis
Het COC is al sinds de invoering van de AWGB tegen dit onzalige politieke compromis tussen CDA en PvdA ten tijde van het kabinet-Lubbers III. ‘Door deze ‘enkel feit’-constructie met bijkomende omstandigheden hebben we in ons land feitelijk een non-discriminatiewet die discriminatie van homoseksuelen legitimeert’, zegt Wouter Neerings, voorzitter COC Nederland.
‘Sommige christelijke scholen interpreteren dat als: je mag wel homo-zijn, maar niet homo-doen’, zei D66-Kamerlid Boris van der Ham, die minister Guusje ter Horst dinsdag naar de Kamer riep. Zijn partij wil af van de bepaling.
Minister van Onderwijs Ronald Plasterk (PvdA), die ook emancipatiezaken in zijn portefeuille heeft, heeft eveneens kritiek op de wijze waarmee reformatorische scholen omgaan met homoseksuele leraren en leerlingen. Christelijke scholen mogen homoseksuele leraren niet dwingen hun geaardheid te verbergen, vindt de bewindsman.
Het kabinet werd daarnaast door de Europese Commissie op de vingers getikt over de ‘enkele feit’-constructie. Ook de Commissie Gelijke Behandeling (CGB) pleit voor afschaffing.
Listige middenweg
Het kabinet weet dit vraagstuk niet op te lossen en vraagt daarom nu de Raad van State om advies. Vanwege deze adviesvraag is de complete evaluatie van de AWGB met zeker zes maanden vertraagd. Niettemin wil het kabinet nog deze periode met een voorstel komen, zei Ter Horst.
De Raad van State wordt gevraagd of er mogelijkheden zijn om de ‘enkele feit’-constructie te schrappen maar tegelijkertijd de balans te behouden tussen enerzijds de vrijheid van godsdienst en onderwijs, en anderzijds het non-discriminatiebeginsel.
Van der Ham zei dinsdag tijdens het wekelijkse vragenuurtje dat van deze opdrachtsomschrijving zijn mond openviel. ‘Of je bent tegen discriminatie of je vindt het geoorloofd’. Volgens hem is de opdracht aan de Raad van State een ‘listige middenweg’ om onderlinge tegenstellingen binnen het kabinet van CDA, PvdA en ChristenUnie op te lossen.
Volgens minister Ter Horst is de adviesaanvraag geen gevolg van verdeeldheid binnen het kabinet. Zij wees op de complexiteit van de kwestie. Er zouden verschillende grondrechten zijn die met elkaar kunnen botsen, zoals de vrijheid van onderwijs met de gelijke behandeling van homo’s. Het is daarom van belang dat een goede balans wordt gehandhaafd.
‘Er zijn wel uitzonderingssituaties mogelijk die erbij moeten worden betrokken’, zegt Ter Horst.
Op de vraag van D66 of de opdracht aan de Raad van State op dezelfde manier was geformuleerd als de ChristenUnie geen regeringspartij zou zijn, zei Ter Horst ‘dat dat het geval is’.
Afgewogen kader
‘Was het maar zo eenvoudig!’, dat was het antwoord van de ook naar de Kamer geroepen minister André Rouvoet, vice-premier en tevens CU-partijleider, op een vraag van GroenLinks-fractievoorzitter Femke Halsema of discriminatie van homo’s nu wel of niet mag.
Rouvoet beklemtoonde dat er in de AWGB een zorgvuldige afweging is gemaakt tussen het non-discriminatiebeginsel enerzijds en de vrijheid van onderwijs anderzijds. De wet geeft volgens hem een ‘zeer afgewogen kader’ en daar is het kabinet zuinig op.
De CGB neemt in zijn oordeel de wet als uitgangspunt. ‘Ik beroep mij op het systeem van de wet’, voegde minister Rouvoet daar cryptisch aan toe.
Rouvoet benadrukte dat niet de Tweede Kamer en het kabinet gaan over de vraag of homoseksuele leerkrachten terecht worden geweerd of ontslagen, maar de CGB of de rechter. De CU-leider geeft daarmee subtiel zijn collega-minister Plasterk een tik op de vingers die immers steeds zegt dat scholen dat gewoon niet mogen.
Politiek actueel
Interessant is dat Ter Horst in haar antwoorden ontkent dat er tijdens de coalitieonderhandelingen geheime afspraken zijn gemaakt tussen CDA, PvdA en ChristenUnie over de AWGB en vooral het handhaven van de ‘enkele feit’-constructie. In het boek ChristenUnie op het Pluche werd namelijk gesteld dat de ChristenUnie tijdens die onderhandelingen zou hebben ‘gescoord’ door het veiligstellen van de uitzonderingspositie van christelijke scholen betreffende de AWGB.
Het vraagstuk over de ‘enkele feit’-constructie is politiek actueel, vanwege de vijfjaarlijkse evaluatie van de AWGB. Bovendien is deze kwestie actueel geworden sinds het verschijnen van de Visienota Homoseksualiteit voor het reformatorisch onderwijs. Sindsdien woedt er, vooral in de reformatorische media, een debat over de ruimte die de AWGB biedt voor het weren van openlijk homoseksueel onderwijspersoneel. Dan is er nog de uitspraak vorig jaar van de CGB in een zaak over de Amsterdamse school De Passie. Die school werd door de CGB op de vingers getikt omdat ze in strijd met de AWGB homoseksuele docenten weigert.
D66’er Van der Ham zei na afloop van het debat voorbeelden te kennen van christelijke homoseksuele docenten die worden afgeschrikt bij orthodox-christelijke scholen te solliciteren.
Zie de Antwoorden van minister Ter Horst op Kamervragen van D66.
Zie ook: