Terug naar overzicht
Grotenhuis bezocht de afgelopen twee dagen samen met de Nederlandse aidsambassadeur, Paul Bekkers, het Vaticaan. Zij spraken daar met kardinaal Lozano Barragán, met Pietro Parolin van het Staatssecretariaat en met Lesley-Ann Knight van het katholieke netwerk Caritas Internationalis, waarbij Cordaid is aangesloten.
Persoonlijke titel
Kardinaal Barragán krijgt al jarenlang uit de Derde Wereld het verzoek om leiderschap te tonen aan de plaatselijke kerken. Mogen zij bijvoorbeeld condooms verstrekken of pertinent niet?
De kardinaal kondigde daarom al in 2006 aan te werken aan een rapport over aidsbestrijding dat hij aan de paus zal voorleggen, maar wilde toen niet vooruit lopen op de inhoud van het rapport. Op persoonlijke titel heeft hij in het verleden het condoom als middel tegen aids echter al vaker verdedigd.
Geloofsleer en Gezin
Barragán gaf aan dat een dergelijke moraaltheologische vraag echter thuishoort bij de Congregatie voor de Geloofsleer en niet bij zijn departement. Volgens Grotenhuis ziet dit Romeinse dicasterium er echter tegen op zich met deze kwestie bezig te houden.
Daarnaast wordt verwacht dat paus Benedictus zich over deze kwestie ook zal laten adviseren door de Pauselijke Raad voor het Gezin. Dat departement werd tot voor kort geleid door de in april vorig jaar overleden invloedrijke kardinaal Lopez Trujillo. Die vond dat het condoom juist bijdraagt aan de verspreiding van aids omdat het ‘een vals gevoel van veiligheid’ zou geven.
Nog geen nieuwe documenten
Al meer dan twee jaar ligt er de Congregatie voor de Geloofsleer een verzoek van
kardinaal Barragán
om een doctrinaire uitspraak te doen over de morele implicaties van bepaalde methoden van aidsbestrijding, zoals condoomgebruik.
Alle uitspraken die het Vaticaan tot nu toe over condoomgebruik heeft gedaan zijn volgens Cordaid-directeur René Grotenhuis slechts afgeleid van documenten die niet specifiek op de humanitaire catastrofe van aids ingaan.
Kardinalen Martini en Danneels
Aids is moraaltheologisch een totaal nieuw gegeven en roept nieuwe dilemma’s op. Dat heeft sommige katholieke kerkleiders ertoe bewogen om met betrekking tot condoomgebruik een ander geluid te laten klinken dan het gebruikelijke Vaticaanse njet.
Zo zeiden de kardinalen Carlo Maria Martini en Godfried Danneels dat gehuwde mannen die hiv-positief zijn gerust een condoom kunnen gebruiken als ze met hun vrouw vrijen. Danneels zei in deze dat het gebod ‘Gij zult niet doden’ prevaleert op ‘Gij zult geen onkuisheid doen’.
Stelselmatige afwijzing
Tot nu toe heeft de Heilige Stoel condoomgebruik bij de bestrijding van aids stelselmatig afgewezen. Volgens kardinaal Barragàn doet het Vaticaan dat echter niet op basis van doctrinaire documenten die de aidsproblematiek mee laten wegen.
En daarom kunnen leiders van plaatselijke kerken van dit doctrinaire hiaat profiteren door hun eigen beleid te bepalen, zegt Cordaid-directeur Grotenhuis.
Katholieken verstrekken condooms
In de praktijk blijken volgens Grotenhuis rooms-katholieke instellingen ondanks de Vaticaanse stellingname toch condooms te verstrekken. Hij bepleit dat de bespreking van het gebruik van condooms niet aan het begin van de discussie over de aidsbestrijding staat, maar juist het sluitstuk ervan vormt.
Allereerst moeten mensen goede informatie over seksualiteit krijgen en op basis daarvan een verantwoorde keuze kunnen maken. Pas daarna is het gebruik van voorbehoedmiddelen aan de orde.
Geschoffeerd
Grotenhuis en de Vaticaanse zegslieden vinden dat de kerken zwaar worden onderbedeeld bij de verstrekking van geld voor de aidsbestrijding. Hoewel zij wereldwijd 30 procent van de zorg voor aidspatiënten verlenen, krijgen zij slechts 5 procent van de internationale gelden daarvoor.
Kardinaal Barragán klaagde tot twee keer toe dat hij zich ernstig geschoffeerd voelde door negatieve beslissingen van de wereldwijde instantie die het geld voor de aidsbestrijding verdeelt.
Zie voor meer informatie ons dossier Vaticaan.