Terug naar overzicht
De 16-min homo’ en lesbo’s
In december 2006 begon voor Danny Hoekzema en mij 2007 al. In Bovenkarspel was ik bij Danny en zijn ouders op bezoek. Danny wilde voorlichtingslessen op zijn school. Hij werd gepest en zag dat andere jongeren bij hem op school niet uit de kast durfde te komen. De directie van zijn school weigerde.
Nadat de strategie was bepaald om daar wat aan te doen, maakte Danny terloops de opmerking dat hij zou willen meevaren tijdens de Canal Parade. Met wat vrienden en zijn familie. Ik deed een tegenvoorstel. Een boot zonder familie maar afgeladen vol met homoseksuele leeftijdsgenoten. Danny was direct enthousiast en zag dat hij een verschil kon maken.
En dat is dan ook precies wat hij heeft gedaan. De rest is geschiedenis. Maar wel eentje waar ik ontzettend trots op ben.
Het regeerakkoord
Slechts in zeer beperkte kring bekend en op initiatief van ChristenUnie-voorman André Rouvoet raakte het COC betrokken bij de formatie van het nieuwe kabinet.
Tijdens een eerste overleg op het partijbureau in Amersfoort onthulde Rouvoet zijn initiatief voor een passage in het regeerakkoord over het bestrijden van homovijandigheid in de samenleving. Tijdens het geregelde contact ontstond langzaam aan de passage waar het COC in 2006 zo op had ingezet.
Ook andere onderwerpen die homo’s en lesbo’s aangaan passeerden de revue. Waaronder de ambtenaren met gewetensbezwaarden. De intenties van de formateurs begreep ik, maar ik was het er ook mee oneens.
Weigerambtenaren
De passage over de gewetensbewaarde ambtenaren leidde tot veel commotie. De GayKrant schreef een verkiezing uit voor de meest homovriendelijke trouwambtenaar en Albert Verlinde zette RTL Boulevard in.
Het COC startte een lobby om de gewraakte passage te neutraliseren. Het woord ‘weigerambtenaar’ werd geïntroduceerd – en haalde aan het eind van het jaar het overzicht van nieuwe woorden van 2007 van Van Dalen – druk en oppositie via de media werd georganiseerd, gemeenten namen en masse moties aan om weigerambtenaren in de toekomst te weren en met talloze politici tot de hoogste leiders aan toe werd gesproken.
Het had resultaat. Op 1 april werd op het Homomonument een convenant gesloten tussen COC Nederland en een Kamermeerderheid van PvdA, SP, VVD, GroenLinks en D66 waarin werd vastgelegd dat er nooit een wettelijke regeling zou komen voor weigerambtenaren. De kou was uit de lucht.
Voorlopig, want achter de schermen gaat in debatten en tijdens expertmeetings de strijd onverminderd voort. Net zo lang totdat er in heel Nederland geen ambtenaren van de burgerlijke stand meer zijn die weigeren een wet voor alle Nederlanders uit te voeren.
Aruba en de Antillen
Ook op de overzeese koninkrijksdelen gaat dezelfde strijd voort. Hoewel vanuit de homobeweging al jaren wordt gestreden om paren van gelijk geslacht ingeschreven te krijgen op de eilanden, was er tot op heden weinig succes geboekt.
Voor het COC alle reden om in het voorjaar voor het eerst af te reizen naar Curaçao en Aruba. Tot verrassing van vriend en vijand liet de Arubaanse premier Oduber na het gesprek met de COC-delegatie, waaronder naast ondergetekende ook onze directeur Pascal van der Maas en Hubert Fermina, weten dat ook homo’s en lesbo’s zich op het eiland veilig en welkom moeten voelen. Dat er aandacht moet zijn voor gelijke rechten.
Niet veel later werd zelfs het eerste ‘homohuwelijk’ officieel ingeschreven. Het was een vruchtbaar bezoek. Ondertussen wonnen de dames Charlene en Esther Oduber-Lamers de door het COC gefinancierde rechtszaak bij de Hoge Raad tegen Aruba. Toch is er reden voor alertheid, want als echtpaar ingeschreven worden, garandeert nog lang geen gelijke rechten. Een nieuw bezoek moet nieuwe stappen activeren, gelijkberechtiging komt niet vanzelf, zo is ondertussen ook al wel gebleken.
Gay Prides in Oost-Europa
Aandacht was er ook voor andere landen. Tijdens de Gay Pride in Warschau zorgde mijn simpele woorden ‘I am gay. And I am proud to be’ tijdens een toespraak voor opwinding, rillingen en gejuich bij de 7.000 aanwezigen. In een homofoob land zoals Polen is heeft het uitspreken van dergelijke woorden in het openbaar terwijl de camera’s op je zijn gericht nog een betekenis die wij ons in Nederland nog maar nauwelijks kunnen voorstellen.
Van geheel andere orde was het bezoek aan de Gay Pride in Moldavië. Met de geheime politie in het kielzog leidde dit tot een klein protest van een handvol voornamelijk West-Europeanen terwijl de Moldaavse homo’s en lesbo’s van veilig afstand toekeken. Angst regeert daar nog echt. Maar over een paar jaar, zullen deze wegbereiders ervoor zorgen dat het voorbeeld van de Poolse homobeweging zal worden nagevolgd.
Internationale homobeweging
Met steun van de Nederlandse overheid zal het COC de komende drie jaar de lokale homobeweging in Turkije gaan ondersteunen, zoals het COC dat al in zeventien landen in Europa eerder heeft gedaan of nog steeds doet. Er is alle reden toe.
Om druk uit te oefenen was ik namens het COC bij de rechtzitting in Turkije waar een rechter moest beslissen of Lambda Istanbul moet worden verboden wegens ‘immoraliteit’. De houding van de rechter verbijsterde mij en de waarnemers van de Nederlandse ambassade en Human Right Watch. Binnen 15 minuten stonden we buiten. Uitstel tot januari voor nader onderzoek – let wel: op kosten van Lambda.
Verbijstering was er ook toen tijdens de conferentie van de Europese homobeweging ILGA-Europe een rookbom werd gegooid in de discotheek waar we met een flink aantal delegaties een leuke avond hadden. Strijd is soms letterlijk te nemen. Zoals ook bleek tijdens de afsluiting van het Europees Jaar voor Gelijke Kansen in Lissabon toen nota bene Polen verslag deed hoe goed ze het afgelopen jaar homoseksualiteit als non-discriminatiegrond op de agenda hebben gezet. Ik voelde de grond onder mijn voeten wegzakken.
Gewoon Homo Zijn
Meer tevredenheid is er over de homo-emancipatienota Gewoon Homo Zijn van minister Plasterk. Een derde doelstelling van de politieke lobby van het COC, naast de passage in het regeerakkoord en een sterke minister voor homobeleid in plaats van een staatssecretaris, werd ingewilligd. De invloed van de homobeweging was groot.
Tijdens de ‘honderd dagen’ van het kabinet hebben zo’n 120 roze organisaties en experts een bijdrage geleverd aan de Beleidsvisie die onder leiderschap van het COC en Movisie tot stand is gebracht. Minister Plasterk opende de eerste Roze Landdag die daarvoor gehouden werd.
Met trots mocht ik het lijvige document aanbieden aan de vice-premiers Bos en Rouvoet. Nu komt het erop aan dat de mooie beloften ook in praktijk worden waargemaakt. De eerste brieven, ontbijten en gesprekken om dat te bewerkstelligen liggen ondertussen al weer achter ons.
Meemoederschap
In het vorige kabinet was de versterking van de juridische positie van de lesbische meemoeder al zo goed als geregeld. Het nieuwe kabinet heeft nog even geprobeerd deze kwestie tot achter de horizon te verschuiven, maar heeft vanwege een Kamermeerderheid die de kwestie nu eindelijk geregeld wilde hebben toch eieren voor haar geld gekozen. De storm rond de weigerambtenaren was nog maar net gaan liggen en een nieuwe storm zou het kabinet weer op scherp zetten.
Temeer daar dit onderwerp buiten de coalitiebesprekingen was gehouden, want het COC weet soms te zwijgen. Omdat er dus niets over in het regeerakkoord was afgesproken, is dit nu dus een vrije kwestie.
De Commissie Kalsbeek werd in het leven geroepen. Zowel in de samenstelling van de commissie als bij de opstelling van het rapport heeft het COC haar invloed doen gelden in de verschillende gesprekken met minister en commissie die we hebben kunnen voeren.
Het resultaat is bekend. Snel zal nu het meemoederschap echt goed geregeld zijn. Het maakt me trots op de lobbykracht die de mensen in en rond de lobbygroep van het COC weten te bewerkstelligen. Niet ten dienste van het COC, maar ten dienste van de hele homogemeenschap.
Dat het hier om een belangrijke zaak gaat, mag blijken uit de poll op onze website. Het meemoeder-advies van de Commissie Kalsbeek is gekozen als de roze gebeurtenis van 2007.
Groningse hiv-schandaal
Het Groningse hiv-schandaal trok een diep spoor in de community_. In de media werd de suggestie opgeroepen dat homo’s al barebackend door het leven gaan op zoek naar de zogenaamde ‘Gift’. Een broodje aap-verhaal dat lekker suggestieve journalistiek oplevert, maar het laat zien dat rond homoseksualiteit vooroordelen nog altijd diepgeworteld zijn en onze acceptatie flinterdun is.
In een commentaar schreef de Volkskrant ‘we moeten homo’s nu niet in de hoek zetten’. Tolerantie blijkt dan niet meer dan paternalistische inschikkelijkheid van een dominante meerderheid zolang we in hun ogen maar niet te ver gaan. Dat niet enkel de daders homo’s zijn, maar hun misleide en misbruikte slachtoffers ook, dat krijgt nog altijd veel te weinig aandacht.
Door interne problemen verscheurt had de HIV-vereniging geen antwoord klaar en ook Schorer zweeg. Het leverde me een lastige mediaoptreden op, want twee boodschappen in een interview op Nova wordt door iedere communicatieadviseur ontraden. En toch moest het deze keer. Het is afschuwelijk wat er is gebeurd, maar we veroordelen de homo’s, of ze nu hiv-besmet zijn of niet, die dit soort feesten bezoeken niet. Het eenvoudigweg afwijzen van dergelijke activiteiten, waar de publieke opinie om vroeg, is te gemakkelijk en doet onrecht aan een groep homoseksuele mannen waar het COC ook voor staat.
Geweld en het antwoord van het COC
De echte grauwe sluier daalde echter neer door het toenemende geweld tegen homo’s. In het voorjaar en zomer was er een toename van niet alleen het geweld, maar ook van de heftigheid van dat geweld.
De slachtoffers die ik heb mogen ontmoeten doen je de haren te berge rijzen als je de verwondingen aan gezicht, nek of rug ziet.
Het leidde tot een ongekende activiteit aan de kant van het COC. Via de media en gesprekken met politici werd het onderwerp hoog op de agenda geplaatst.
Met de hoogste baas van het Openbaar Ministerie werd gesproken over aangescherpte richtlijnen voor de politie en officieren van justitie. Politie-sepot werd afgeschaft en voortaan moeten alle gevallen van homofoob gedrag bij de officier van justitie gemeld worden. Officieren van justitie zouden zoveel mogelijk gronden voor strafverzwaring stapelen en celstraffen eisen.
In opdracht van het OM is de reclassering aan het kijken naar daderprofielen en ontwikkelt ze samen met het COC alternatieve taakstraffen met als doel gedragsverandering.
Minster Ter Horst zegde in een gesprek met ons persoonlijk toe extra aandacht voor registratie bij politiekorpsen af te dwingen. Niet alleen voor de statistiek, maar omdat dan ook de kwaliteit van opsporing en daarmee de pakkans van daders omhoog gaat. Op de leiderschapstrainigen van de politie werden door mij college’s verzorgd om homosensitiviteit te ontwikkelingen. Surveillances bij homo-concentratiegebieden werden opgevoerd is met de politie en betrokken burgemeesters afgesproken.
Op het verzoek van het COC stemde het kabinet in om de hooliganwet zo om te vormen dat ook gebieds- en straatverboden ingezet kunnen worden om ‘etterbakjes’ te weren uit homo-concentratiegebieden. Het HomoNetwerk van de Amsterdamse politie ging op pad in het Amsterdamse homo-uitgaansleven en er komt een speciale folder voor de politie hoe om te gaan met Homo Ontmoetingsplaatsen.
De laatste maanden is het wat rustiger. Duidelijk moet worden of dat in 2008 ook zo blijft om te zien of al deze initiatieven echt tot verbetering hebben geleid.
Een feest met een inhoudelijk randje
Een hoogtepunt dit jaar was ook weer de Gay Pride Amsterdam. In tegenstelling tot andere jaren was het COC daar dit jaar intensief betrokken bij de organisatie. Inhoudelijke verdieping en verbreding stonden voorop. Het was een groot succes.
Nog nooit was de Gay Pride zo vaak en zo positief in het nieuws als deze keer. Het communicatieteam van het COC ging in turbostand om alle mediaverzoeken goed af te handelen en de mediaoptredens goed voor te bereiden.
Er was ook wat te melden. Zo waren er vier inhoudelijke primeurs. Voor het eerst vaarde 16-minners, een heuse heteroboot, twee stedenboten en een boot met verstandelijk gehandicapten homoseksuele mannen en lesbische vrouwen mee. Ook was er een record aantal bezoekers en boten.
Het COC vaarde mee met een armada van maar liefst zeven boten. Een ongekend aantal, waarbij iedere boot (veiligheidsboot, 16-min boot van Danny, Expreszo-boot, Europees Jaar voor Gelijke Kansen-boot, Seniorenboot, Gehandicaptenboot en de Oost-Europaboot) een eigen thema op de kaart zette.
In aanloop van de Gay Pride vonden inhoudelijke conferenties plaats en werden op tv verschillende reportages uitgezonden over de verschillende thema’s die op de rol stonden. De Volkskrant kopt daags na de Gay Pride op de voorpagina ‘feest met een inhoudelijk tintje’. En dat was precies wat het was.
Maar ook Roze Zaterdag in Bergen op Zoom was een groot succes waar de organisatoren in deze kleine provinciestad trots op mogen zijn. Emotioneel was het moment waarop ik de politie en militairen mocht toespreken. Voor het publiek was het hoogtepunt het voor het eerst in vol ornaat meelopen van militairen – met staatssecreataris Van der Knaap voorop.
Acceptatie als derde fase
Al die zichtbaarheid zet het COC in om homoseksualiteit in de maatschappij bespreekbaar te maken en daarmee sociale acceptatie te bevorderen. Want de tolerantie mag dan groot zijn, zodra homoseksualiteit zichtbaar wordt door twee mensen van gelijk geslacht die elkaar zoenen of gewoon hand in hand lopen dan blijkt de acceptatie aanzienlijk lager te liggen.
In januari 2006 formuleerde ik tijdens de Nieuwjaarsreceptie de nieuwe misse van het COC. Zorgen dat wat in de wet staat, ook de norm wordt in de maatschappij. Ofwel, sociale acceptatie als derde fase van onze emancipatiestrijd.
Een strijd die minister Plasterk onder verwijzing naar deze speech letterlijk in zijn nota overgenomen heeft en nu eveneens door hem met verve wordt uitgedragen in interviews, zoals onlangs in de GayKrant_.
Het is belangrijk dat zoveel mogelijk mensen zich inzetten om de derde fase van onze emancipatie te laten slagen. Om de kans op succes te vergroten zal het komende jaar de frontliner_, de _gay-straight alliance en _roze olifanten worden ingezet die de afgelopen maanden door het COC als concepten zijn ontwikkeld.
Orthodox-christelijke kring
Zeker daar waar homoseksualiteit nog in de taboesfeer zit was het COC sterk aanwezig. De uitnodiging van de SGP-jongeren om het debat aan te gaan over ‘weigerambtenaren’, maar ook de talloze interviews in het _Reformatorisch en _Nederlands Dagblad_, de rondetafelgesprekken en expertmeetings zorgden er in 2007 voor dat homoseksualiteit meer en meer een onderwerp wordt dat ook binnen de orthodox-christelijke kringen uit de hoek van ‘onbespreekbaar’ worden gehaald.
Toch laten de aanvaringen rond de uitspraken van Yvette Lont en de reacties van de CU-partijleiding daarop zien dat er nog een moeizame en lange weg te gaan is. De contacten met Rouvoet zijn er in ieder geval wel door belast geraakt moet ik op het einde van 2007 teleurgesteld vaststellen.
Homoseksualiteit in etnische kring
Maar ook in etnische kring is homoseksualiteit moeilijk bespreekbaar. Verschillende films waaronder één van Eddy Terstall die het COC liet maken en komedieavonden waar je de humor maar beter gewoon kunt ondergaan waren instrumenten die het COC in 2007 naast andere initiatieven inzette om een verschil te maken. En het werkt.
Het leverde me in ieder geval talloze zeer boeiende contacten op van welwillenden die met ons de handen ineen willen slaan. Ook op deze doelgroepen gerichte media zoeken ons nu veelvuldig op zodat het gesprek via de massamedia kon worden aangegaan.
Allochtone homoseksuelen weten het COC steeds vaker te vinden met als hoogtepunt het Suikerfeest waar zo’n zestig Marokkaanse homoseksuelen bij het COC een goede tijd hadden ook stichting Yoesuf vond in 2007 onderdak bij het COC. Met enige trots mocht ik het estafettestokje van Islam en Burgerschap tijdens de Roze Kermis in Tilburg namens het COC overnemen.
Een bewogen jaar
Ja, 2007 was een bewogen jaar. Er is veel gebeurd. Gesproken is er nog niet over:
– de Roze Vrijdag die het COC tijdens de 50+Plusbeurs introduceerde;
– de Roze Zorgpolis en Zorgmakelaar die samen met Agis vorm krijgt;
– het bezoek van delegaties van de homobeweging uit Oost-Europa aan Nederland om ze extra energie te geven voor hun werk in eigen land;
– de 40.000e voorlichtingles samen met minister Plasterk;
– het werkbezoek van minister Plasterk aan het COC;
– de omvorming van Expreszo tot nationale holebi-jongerenorganisatie;
– de samenwerking met bi-verenging LNBi en natuurlijk de trangenderbeweging tijdens de verschillende bijeenkomsten;
– de asielzoekers die op het COC konden rekenen;
– de aandacht voor homofobie in de sport via de John Blankenstein Foundation en nog zo veel meer.
Trots op de vrijwilligers
Met trots kijk ik ook terug naar alle activiteiten in het land die door talloze vrijwilligers in de verschillende lidverenigingen van het COC worden vorm gegeven. Als geen ander heeft het COC de mogelijkheid om in de haarvaten van de samenleving haar werk te doen. Dan gaat het om de voorlichtingslessen, de lokale lobby’s voor een sterk lokaal homo-emancipatiebeleid, om ontmoeting voor jongeren, ouderen, transgenders, allochtonen, verstandelijk gehandicapten of voor welke homo of lesbo dan ook of om zichtbaarheid in de wijk.
Niet voor niets dat het juist de vrijwilligers van het COC zijn die in Zwolle, Rotterdam, Haarlem en Nijmegen door hun gemeente geëerd werden. Met z’n allen mogen we trots zijn op al die mensen die ieder dag weer hun tijd en energie geven om een wereld mede vorm te geven waar iedere homo, lesbo, biseksueel of transgender zichzelf kan zijn zonder daarin belemmert te worden door mensen om hem of haar heen of de maatschappij als geheel.
Dat doet het COC al meer dan zestig jaar. Voortbouwend op het werk van vorige generaties. Op het werk van de dit jaar overleden Henri Methorst, voorman van het COC in de vijftiger en zestiger jaren, Ger Dijkstra, mede-oprichter van COC Twente/Achterhoek, Riek Stienstra, directeur van het uit het COC voortgekomen Schorer, en een voorvechter van onze rechten als Jos Brink. Met een jonge held als Danny Hoekzema is een nieuwe generatie opgestaan om die strijd voort te zetten.
Ik wens iedereen een vrij 2008.
Frank van Dalen
Voorzitter COC Nederland