Terug naar overzicht
Als je het hebt over relaties van mensen, homo of hetero, past grote zorgvuldigheid, zegt Rouvoet. ‘Het is zoiets intiems. Dan helpt het de zorgvuldigheid niet als je je mening ventileert op basis van een indruk van wat je denkt dat een ander heeft gezegd. Het ligt zo gevoelig’.
Schade
Rouvoet is daarom zeer ongelukkig met de actie die partijgenote Yvette Lont heeft ontketend. Die actie heeft volgens hem ‘enorme schade’ toegebracht aan de partij en aan personen. Rouvoet benadrukt het volste recht van partijgenoten om hun opvattingen te uiten, maar hij verwijt Lont dat ze ‘ongenuanceerd en onzorgvuldig heeft gehandeld, en dat betreur ik zeer’.
Let wel
: Rouvoet haalt wel uit naar Yvette Lont, maar hij verdoezelt dat veel van de ‘schade’ die zij veroorzaakt zou hebben door de partijtop voorkomen had kunnen worden als ze onmiddellijk de duidelijkheid had gegeven die Rouvoet nu probeert te geven. Het COC heeft niet meer gedaan dan steeds op die duidelijkheid aandringen. Benieuwd hoe Lont reageert nu zij door Rouvoet zo publiekelijk in de media – want in zijn congrestoespraak spreekt Rouvoet enkel in algemene en bedekte termen over de ‘homokwestie’ – de ‘zwarte piet’ krijgt toegespeeld._
Achilleshiel
‘Ik heb er geweldig veel moeite mee als de brede vraag van geloofwaardig functioneren binnen de ChristenUnie wordt verengd tot de simpele vraag of homo’s welkom zijn. Onder de hete lampen van camera’s zou ik daar dan wat ‘one-liners’ over moeten produceren. Dat ligt me niet zo. Het raakt me en ik word boos als gezegd wordt dat de ChristenUnie homo’s wil weren. We hebben ons als partij juist sterk gemaakt om discriminatie van homo’s te bestrijden’.
Rouvoet wil niet spreken van de achilleshiel van zijn partij, maar hij erkent dat de Lont-affaire de spanning aantoont tussen ‘politieke opvattingen en de vertaling ervan in een gedragslijn’.
Hyperig sfeertje
In de gedragscode stond het woord homo of hetero dus niet, zegt de CU-partijleider. ‘Het gaat niet om dat ene onderwerp. Daarom was ik zo ongelukkig omdat door een onzorgvuldige aanpak mensen, ook homo’s die al jaren lid zijn, worden geraakt. Ik voel weerstand tegen het hyperige sfeertje dat ontstond van: ‘Ha, christen en homo’s, dat is een mooi thema’. Er werd ons opgedrongen alsof de partij hiermee worstelt. Nee dus. De actie van Lont is er mee debet aan dat dat sfeertje wel is ontstaan’.
In de samenleving, in de media ontstond het beeld alsof de ChristenUnie homo’s zou weren. ‘Dat moest weersproken worden: de ChristenUnie discrimineert niet’. De partij stelt maar één eis aan alle leden, zegt Rouvoet: ‘Gods Woord onderschrijven en op basis daarvan politiek willen bedrijven’.
Let wel
: Het zou chique geweest zijn als Rouvoet namens de partijtop ook een beetje eigen verantwoordelijkeheid op zich genomen had. Want dat ‘hyperige sfeertje’ was vooral een gevolg van het zwijgen van de partijtop over de motie van Yvette Lont en het maar bleven zeggen dat het om een ‘interne kwestie’ ging. Dat pijnlijk zwijgen werd pas doorbroken na aanhoudend aandringen op duidelijkheid vanuit de homobeweging en de Tweede Kamer. Maar ook toen werd er nog geen echte ‘duidelijkheid’ geboden omdat Rouvoet niet onomwonden wilde zeggen dat ook praktiserende homoseksuelen welkom in de partij zijn – en dat zegt de partijleider ook nu niet expliciet.
Geloofwaardigheid
Wel is er, net als bij alle partijen, een selectiecommissie, die met kandidaten voor een vertegenwoordigende functie spreekt, benadrukt Rouvoet. Dat gaat volgens de vice-premier over hun politieke geloofwaardigheid en dat betreft het geheel van iemands leefwijze. ‘We hanteren geen checklist om te zien of iemand lid of vertegenwoordiger mag worden’.
Let wel
: _dit is mooi gezegd, maar daarbij gaat Rouvoet er wel aan voorbij dat in die gedragscode expliciet staat dat van vertegenwoordigers van de ChristenUnie verwacht wordt dat zij hun politieke én persoonlijke leven richten naar het Woord van God. Dát is door Yvette Lont aangegrepen om een motie in te dienen waarin ze onverbloemd vastgelegd wilde hebben dat het persoonlijk leven van een praktiserend homoseksueel niet in overeenstemming kán zijn met het Woord van God en dat zij dús geweerd moeten worden uit vertegenwoordigende functies namens de partij. Onduidelijk blijft wat Rouvoet nu bedoeld met zijn opmerking dat de geloofwaardigheid van CU-ers ook beoordeeld wordt op ‘het geheel van iemands leefwijze’. Rouvoet zegt het niet letterlijk, maar wekt wel de indruk hij geen expliciete en algemene uitspraak tegen praktiserende homoseksuelen wil, maar de beoordeling van zulke kandidaten voor partijfuncties wil overlaten aan de achterkamertjes waarin selectiecommissies hun werk doen. Hoe dat uitpakt, dat weten we sinds het aftreden van het Wageningse lesbische CU-gemeenteraadslid Monique Heger…_
Commissie
Rouvoet is blij dat het partijbestuur het debat over de gedragscode heeft uitgesteld. Eerst zal een commissie, onder leiding van de Zwolse wethouder Janco Cnossen, zich buigen over de vraag hoe zo’n gedragscode eruit moet komen te zien.
’Ik loop op die discussie niet vooruit’, zegt Rouvoet. Hij roept zijn partijgenoten op dat ook niet te doen. ‘Ik hoop vurig dat we op het Uniecongres geen terugblikdebat gaan voeren. Dat dient de zaak van de christelijke politiek niet’.
Arie Slob, fractievoorzitter van de CU in de Tweede Kamer, beklemtoont tijdens het Uniecongres dat de bijbelse grondslag van de partij uitgangspunt blijft voor de koers én voor het bepalen wie geschikt is om de partij te vertegenwoordigen. ‘De bijbel is leidend, niet de opvattingen van de coalitiegenoten’, verzekerde Slob zijn partijgenoten.
Paaien
De politiek leider van de ChristenUnie wil graag verduidelijken waarom hij destijds zelf contact zocht met COC-voorzitter Frank van Dalen en soms nog wel de telefoon pakt om uit te leggen wat er speelt. ‘Dat was niet om te paaien’.
Rouvoet zegt vaker met politieke ‘tegenstanders’ in gesprek te gaan om zijn opvattingen te verduidelijken. ‘Jij als lobbyclub hebt je legitieme belangen, wij als partij ook. Ik zei: ‘Frank, de ChristenUnie was en is tegen het homohuwelijk.’ Geen misverstand daarover, die opvatting blijft ook als we in de regering zitten’.
Toen de kwestie-Lont ging opspelen, heeft Rouvoet de COC-voorzitter opgebeld om hem mee te delen dat ‘dit speelt in de partij en dat ik ermee bezig ben’. Vervolgens heeft Lont dat ‘verkeerd opgepakt door te zeggen dat ik wel met Van Dalen sprak en niet met haar. Het contact met haar is een zaak van het partijbestuur. Ik vond het vervelend dat het persoonlijke contact dat ik had met Van Dalen, op de COC-site terecht kwam’.
Let wel
: _Dit telefoongesprek ging niet over de motie van Lont. Rouvoet belde COC-voorzitter Van Dalen in augustus toen Yvette Lont voor het eerst voor commotie zorgde met een artikel in het Nedelands Dagblad als reactie op een genuanceerd stuk van dominee Hoek over homoseksualiteit. Zij stelde in haar artikel dat God homoseksualiteit als zonde haat en dat die zonde de ‘geestelijke dood’ verdient. Er is op de website niet meer gemeld dan dat Rouvoet in zijn telefoongesprek met Van Dalen afstand doet van die uitspraken en dat de partij daarover snel met een verklaring zal komen. Die vooraankondiging van Rouvoet was een belangrijk signaal naar de achterban van het COC, vandaar dat dit nieuws op de website onmiddellijk is gemeld. Over de verdere inhoud van dit telefoongesprek is op de COC-website geen enkele mededeling gedaan en daarover is Rouvoet ook nooit publiekelijk door het COC aangesproken._
Schijntegenstelling
Het werd nog vervelender toen de suggestie werd gewekt dat de partijtop onder zijn aanvoering verder zou zijn dan de achterban in het denken over homoseksualiteit, zegt Rouvoet.
Een ‘schijntegenstelling’, noemt hij dat. De partij zou in de regering niet meer tegen het ‘homohuwelijk’ mogen zijn bijvoorbeeld. ‘Dat vind ik dus wel. Het hoort bij de democratie dat je je opvattingen meeneemt in het kabinet. Ik verzet me daarom tegen het beeld dat de ChristenUnie aan het schuiven is’.
Let wel
: _Geen idee waar Rouvoet de suggestie vandaan haalt dat de partij niet meer tegen het ‘homohuwelijk’ zou mogen zijn. Het COC heeft dat in elk geval nooit van hem geëist. Dat laat natuurlijk onverlet dat het best zo zou kunnen zijn dat Rouvoet en de rest van de partijtop ‘genuanceerder’ denkt over openlijke homoseksualiteit dan de traditionele achterban. Maar ook dat is door het COC nooit beweert – wel dat we de indruk hebben dat de partijtop daar ‘politiek strategisch’ mee wil omgaan en dat blijkt ook uit dit interview met Rouvoet. Dat is verstandig als je praktische politiek wil voeren in het Nederland anno 2007, maar het is natuurlijk wel wennen voor de achterban van een partij die zolang aan de politieke zijlijn heeft gestaan._
Macht
Dat dit ‘probleem’ speelt, maakt Rouvoet ook zelf duidelijk. ’Nu we – in alle bescheidenheid gezegd – meedoen aan de macht, moeten we onszelf scherp houden. De macht gaat niet ten koste van onze principes. Daar is de ChristenUnie niet voor opgericht. Op grond van het Woord van God hebben we lijnen uitgezet voor de vraagstukken van vandaag. In gesprekken met partijen, die heel anders denken, hebben we compromissen gesloten. Vol overtuiging deden we dat, omdat we goede dingen voor Nederland konden doen’.
Let wel
: _Al vanaf het moment dat de ChristenUnie in het kabinet stapte, woedt in de partij van Rouvoet een richtingenstrijd. Die kan samengevat worden in de vraag: getuigenissenpartij of klein CDA. In dat debat heeft Yvette Lont al in een heel vroeg stadium laten weten dat ze vreest dat de partij zich met ‘zoethoudertjes’ heeft laten afschepen en gaat schuiven als het gaat om de bijbelse grondslagen. Haar acties rond homoseksualiteit staan dus niet op zichzelf; ze vormen voor haar de lakmoesproef om duidelijkheid te krijgen over haar eigenlijke vrees over de koers van de partij. Rouvoet en de rest van de CU-partijtop weten dat beter dan wie ook – en ze weten ook dat Lont daarin niet alleen staat. Het COC heeft nooit meer gedaan dan daarop te wijzen en ook aan te dringen op duidelijkheid._
Verankering
‘De verankering van de partij is en blijft datzelfde Woord van God’, verzekert Rouvoet. ‘Voor de fractie is het verkiezingsprogramma leidraad en voor de bewindslieden het Coalitieakkoord. De ChristenUnie is en blijft dezelfde partij. Ik vraag ook aan vrienden of ze me willen waarschuwen als we gaan drijven’.
Over het meeregeren, nu al zo’n negen maanden lang, is Rouvoet best tevreden. ‘We mogen niet mopperen over het profiel van ons dat zichtbaar wordt. Van ons programma is heel wat gerealiseerd. Bij de start van de kabinet hebben we intern gezegd dat er drie opgaven zijn. We moeten concrete resultaten boeken. Het moet echt schelen dat we als partij meedoen. Het akkoord dat we hebben gesloten laat dat zien. De tweede opgave is dat we een stabiele en betrouwbare coalitiepartner zijn en blijven, in staat om te regeren’.
Zoethoudertjes
‘De derde opgave is, in combinatie met de andere twee, misschien wel de belangrijkste: dat we als partij onszelf blijven. Het karakter van de ChristenUnie verandert niet door mee te doen aan het kabinet. De partij blijft dezelfde, al hebben we een nieuwe verantwoordelijkheid erbij gekregen. Bij de verkiezingen in 2011 moeten de mensen die in 2006 op ons stemden weten en ervaren dat we nog dezelfde heldere opvattingen hebben’.
Yvette Lont is niet onder indruk van het behaalde resultaat. Dat liet zij op 6 april jl. al weten in een artikel in het Nederlands Dagblad.
‘Toen de ChristenUnie ging meedoen aan de onderhandelingen voor een nieuw kabinet was alle hoop gevestigd op het terugdraaien van bestaande wetten waaronder de rechtvaardigen in het land nog steeds ernstig te lijden hebben (vgl. 2 Petr. 2: 7 over Lot in Sodom). Toen het regeerakkoord werd gepresenteerd, bleek dat wij met dit akkoord verplicht worden de bestaande verworvenheden van paars (lees: abortus, legale prostitutie, homoseksuele huwelijken, vrije heroneverstrekking, legale verkoop van softdrugs, euthanasie, klonen, voorbereiden en implanteren van de op radiogolven gebaseerde RFID-chip) als christen te verdedigen in binnen- en buitenland, wetende dat deze tegen de wil van de Here ingaan. Als we maar één van deze wetten hadden kunnen terugdraaien tijdens de onderhandelingen, zou ik nog enigszins tevreden zijn geweest. Maar we zijn naar mijn mening getroost met enkele zoethoudertjes’.
Kroonjuwelen
Rouvoet heeft van D66 de les geleerd, zegt hij, hoe je het vooral niet moet doen: dreigen met crisis en je vastpinnen op enkele ‘kroonjuwelen’.
Dat ziet onderzoeker Ewout Klei, die bezig is met een promotieonderzoek over de GPV, anders. Regeringsdeelname heeft volgens hem tot gevolg dat de partij zich minder principieel kan opstellen. ‘De kroonjuwelen zijn in de ijskast gezet’, stelt Klei vast en hij doelt daarbij op ethische kwesties als abortus, euthanasie en het ‘homohuwelijk’.
Dat vindt ook Harry Roffel, oud-hoofdbestuurslid van de RPF. Hij hekelt de huidige koers van de partij.
‘De ChristenUnie wordt steeds pragmatischer. Als we die kant opgaan, dan gaan we op het CDA lijken. Dan wordt de ChristenUnie overbodig’.
Dat is volgens CU-senator en partij-ideoloog Roel Kuiper ‘echt kletskoek’. Pragmatiek is volgens hem nu eenmaal het gevolg van regeringsdeelname.
‘De partij worstelt op het moment met de discussie rondom homoseksualiteit. De nieuwe verantwoordelijkheid die we dragen als regeringspartij weegt nu bij de partij en dat is zichtbaar geworden. Dat is niet iets om van te schrikken. Men beseft dat er een duidelijk antwoord van de ChristenUnie moet komen. Maar het is lastig om met het pistool op de borst direct te moeten oordelen. Het is een interne partijkwestie’, zegt Kuiper.
Invloed
’De ChristenUnie als christelijke politieke partij is ontworpen om invloed uit te oefenen, op beleid en wetgeving. Als je bij onderhandelingen je ondergrens goed bewaakt, kun je vol overtuiging aan een coalitie meedoen. Daar waren Arie Slob en ik ons tijdens de formatie zeer van bewust. En daar heeft de partij met overtuiging mee ingestemd’.
Met voorbeelden – Europa, het kindgebonden budget – wil Rouvoet benadrukken dat zijn partij veel meer van de eigen punten kan realiseren dan vanuit de oppositie.
Politicoloog André Krouwel, verbonden aan de Vrije Universiteit, ziet dat anders. Hij denkt dat de partij met de huidige ministeries niets uit de kern van het ChristenUnie-programma kan verwezenlijken.
‘De achterban wil profilering, maar de partij heeft weinig ruimte. Dat is het resultaat van slecht onderhandelen. Het ministerie van Defensie wordt problematisch door de doden die gaan vallen in Afghanistan en Jeugd en Gezin is een coördinatieportefeuille waar je je ook alleen maar op kunt doodbijten’.
Krouwel denkt dat de ChristenUnie zich in de toekomst verder zal ontwikkelen als pragmatische partij. Daarbij hoeft men niet te vrezen voor de bijbelgetrouwe achterban, meent hij.
‘De groep onder leiding van Lont, dat zijn de evangelistische christenen; de preciezen. Daar tegenover staan de rekkelijken. Denk aan Rouvoet, Kamerlid Voordewind en fractievoorzitter Slob. De rekkelijken zijn sterk genoeg om de preciezen op afstand te houden. Het is een veel dominantere stroming’.
Een visie die aansluit op die van Ab Klink. Die is nu samen met André Rouvoet minister in het huidige kabinet, maar Klink zag in 2002 toen hij nog directeur van het wetenschappelijk bureau van het CDA was, ook al interne ontwikkelingen in de ChristenUnie die nu weer opspelen.
‘Ik constateer dat de achterban van de ChristenUnie snel emancipeert. Er wordt minder nadruk gelegd op dogma’s en men kijkt verder dan de eigen kring. Er zijn twee mogelijkheden: óf de ChristenUnie emancipeert mee met de achterban en wordt dan een mini-CDA, óf de partij legt zich toe op de rol van getuigenispartij, een soort luis in de pels van het CDA. Maar dan vervreemdt ze zich weer van de geëmancipeerde achterban’, zei de CDA-partijideoloog toen in een interview met het Nederlands Dagblad.
Oud-CDA-Kamerlid Sytze Faber liep voor zijn boek _De wet van de koestal maandenlang mee met de ‘nieuwe’ ChristenUnie tijdens de formatie van het huidige kabinet. Hij concludeert: ‘De partij is de Rubicon overgetrokken: van een getuigenispartij naar een partij die graag wil regeren. Je kunt niet van twee walletjes blijven eten. Een klassiek deel van zijn achterban hangt tegen de SGP aan. Je kunt hen niet blijven bedienen, en tegelijk een moderne politieke partij zijn’.
Zijn achterban draagt Rouvoet op handen, zegt Faber. ‘En zij willen niet terug naar de politieke periferie.’ Dus zou de partijleider het zich prima kunnen veroorloven kleur te bekennen. Roze welteverstaan.
Zie voor meer informatie ons dossier ChristenUnie.