Terug naar overzicht
Sportdeelname heeft een grote sociale betekenis. De overheid zet fors in op het thema ‘meedoen’, ook in en door de sport. Via de sport doen mensen belangrijke sociale contacten, kennis en vaardigheden op.
Maar die sociale meerwaarde is lang niet altijd en voor iedereen even groot. Juist groepen die het meest gebaat lijken bij een vergroting van hun sociaal kapitaal, zoals ouderen, werklozen, gehandicapten en etnische minderheden vinden deze minder vaak binnen de sport. de sociale betekenis van sport verandert bovendien gedurende de sportloopbaan en de levensloop.
Uit een analyse van de harde cijfers en rijke interviewdata komt naar voren dat de sportkeuzes van mensen en de ervaren binding uitkomsten zijn van een soort onderhandelingsproces tussen veel verschillende op elkaar ingrijpende stimulerende en belemmerende factoren.
Deze conclusies trekt sportonderzoeker
Agnes Elling
uit haar studie naar sociale betekenissen en mechanismen van in- en uitsluiting in de sport.
De resultaten van het onderzoek, dat gesubsidieerd werd door het ministerie van VWS, zijn neergelegd in het net verschenen boek Het voordeel van thuis spelen – Sociale betekenissen en in- en uitsluitingsmechanismen in sportloopbanen_.
Verenigingen, zo stelt de onderzoekster, hebben een grotere sociale meerwaarde dan commerciële sportinstellingen en teamsporten hebben in dit opzicht ook meer te bieden dan individuele sporten.
Toch verlenen sportclubs niet alle beoefenaren evenveel sociale betekenis. De verklaring daarvoor moet zowel bij de clubs als bij de sporters worden gezocht, want de sociale motivatie van sporters zelf is evenzeer van invloed op de sociale meerwaarde die zij aan het sporten ontlenen.
In hoeverre zoeken zij sociale contacten in de sport? De invloed van de sociale omgeving op de sportdeelname is minstens even belangrijk als de bijdrage van sportdeelname aan sociale netwerken.
Per saldo profiteren o.a. lager en middelbaar opgeleiden, mannen en mensen in rurale omgevingen in sterkere mate van de sociale betekenis van sportverenigingen dan mid-lifers, hoger opgeleiden, ouderen, vrouwen en homoseksuelen.
Deze laatste groepen maken relatief vaker gebruik van bijvoorbeeld fitnesscentra en beoefenen vaker een solosport. Vooral ouderen, vrouwen en homoseksuelen ervaren bovendien minder sociale aansluiting en vaker (impliciete) uitsluiting binnen traditionele sportverbanden. Zij ervaren net als werklozen, gehandicapten en etnische minderheden minder vanzelfsprekend de sociale meerwaarde van de sport.
Om de sociale meerwaarde optimaal te benutten, zouden overheden en sportorganisaties zich volgens Elling vooral moeten inzetten om sportdeelname aan (kleinschalige) verenigingen vergroten. Juist in relatief homogene sportgroepen waarin mensen zich behalve door sport ook op andere wijze met elkaar verbonden voelen (achtergronden, interesses) is de sociale meerwaarde het grootst.
Maar juist daar, zo waarschuwt de onderzoeker, ligt ook het gevaar van uitsluiting op de loer, want in- en uitsluiting gaan vaak hand in hand.
In situaties waar sport verbroedert ten koste van uitsluiting van anderen, zou de overheid moeten ingrijpen. De overheid is niet verantwoordelijk voor het feit dat mensen zich niet in alle sportclubs even goed thuis voelen, maar heeft wel een taak wanneer bepaalde groepen niet welkom zijn, zo luidt de beleidsmatige eindconclusie van onderzoekster Elling.
Het voordeel van thuis spelen
– Sociale betekenissen en in- en uitsluitingsmechanismen in sportloopbanen
Agnes Elling
– eerder co-auteur van _Het gaat om de sport – een onderzoek naar de sportdeelname van homoseksuele mannen en lesbische vrouwen.
– zij is senior onderzoekster bij het Mulier Instituut en mede-oprichter van de Dutch Gay & Lesbian Athletics.
Het voordeel van thuis spelen is de elfde uitgave binnen het Mulier Fonds, een initiatief van het W.J.H. Mulier Instituut en Arko Sports Media.
Bestellen
Het boek kan besteld worden via de site van het Mulier Fonds.